Η ιδιοκατοίκηση, δηλαδή το ποσοστό των πολιτών που κατοικούν σε δικό τους σπίτι, αποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό δείκτη οικονομικής σταθερότητας των νοικοκυριών, ειδικά τα τελευταία χρόνια που τα ενοίκια έχουν εκτοξευτεί.
Σύμφωνα με τη Eurostat [1], το 2024 τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάστηκαν κυρίως στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία, όπου πάνω από το 90% των πολιτών διέμενε σε ιδιόκτητη κατοικία. Το φαινόμενο αυτό αποδίδεται συχνά σε ιστορικούς λόγους, καθώς μετά τη διάλυση των σοσιαλιστικών καθεστώτων, τα σπίτια που ανήκαν στο κράτος πέρασαν σταδιακά σε χέρια ιδιωτών με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους [2].
Στην Ελλάδα το ποσοστό ιδιοκατοίκησης ανήλθε πέρυσι σε 70%, λίγο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (68%). Την τελευταία 15ετία που η χώρα βιώνει μια βαθύτατη οικονομική κρίση, το ποσοστό των Ελλήνων με ιδιόκτητο σπίτι έχει μειωθεί κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες, την ώρα που στην ΕΕ το αντίστοιχο ποσοστό έχει μειωθεί κατά 2%.
Σε αντίθεση, όμως, με πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, στην Ελλάδα μόνο ένα μικρό μέρος των ιδιοκτησιών αυτών συνδέεται με στεγαστικό δάνειο: το 8,4% των Ελλήνων που μένουν σε δικό τους σπίτι πληρώνουν για αυτό στεγαστικό δάνειο, ενώ στην ΕΕ το ίδιο ποσοστό ανέρχεται σε 24,3%. Η εικόνα αυτή φανερώνει μια πιο προσεκτική στάση απέναντι στη χρηματοδότηση κατοικίας στη χώρα μας, που διαμορφώθηκε τόσο από την εμπειρία της οικονομικής κρίσης – πάθημα που, δυστυχώς, έγινε μάθημα – όσο και από την αυστηρότερη πολιτική των τραπεζών ως προς τη χορήγηση στεγαστικών δανείων.
Παρά το σχετικά υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης, οι συνθήκες στην αγορά κατοικίας δείχνουν να αλλάζουν. Οι αυξημένες τιμές, οι περιορισμένες δυνατότητες δανεισμού και το υψηλό κόστος ζωής καθιστούν την πρόσβαση σε ιδιόκτητη στέγη πιο δύσκολη για τη νέα γενιά, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για την κοινωνία και την οικονομία.
[1] Eurostat. Distribution of population by tenure status, type of household and income group. Retrieved September 19, 2025, from: https://ec.europa.eu
[2] Broulíková, H. M., & Montag, J. (2020). Housing privatization in transition countries: Institutional features and outcomes. Review of Economic Perspectives, 20(1), 51–71. https://doi.org/10.2478/revecp-2020-0003