Η εκπαίδευση αποτελεί θεμέλιο λίθο για την κοινωνική πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη μια χώρας. Ενισχύει το ανθρώπινο κεφάλαιο, αυξάνει την παραγωγικότητα, περιορίζει τις ανισότητες και καλλιεργεί τις βάσεις για μια πιο δίκαιη και ανταγωνιστική οικονομία. Συνεπώς, οι δημόσιες δαπάνες στον τομέα αυτόν αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους δείκτες της πολιτικής βούλησης μιας χώρας να επενδύσει στο μέλλον της.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat [1], το 2023 τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης διέθεσαν περίπου 806 δισ. ευρώ για την εκπαίδευση, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 4,7% του ΑΕΠ της. Από αυτό το ποσοστό, η προσχολική μαζί με την πρωτοβάθμια εκπαίδευση απορρόφησαν το 1,6% του ΑΕΠ, η δευτεροβάθμια το 1,7%, η τριτοβάθμια – μόλις – το 0,8%, ενώ επιπλέον 0,3% του ΑΕΠ αφιερώθηκε σε συμπληρωματικές υπηρεσίες, όπως η μεταφορά μαθητών (τα λεγόμενα “subsidiary services”).
Μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, παρατηρούμε σημαντικές διαφορές. Πρώτη σε δαπάνη προς ΑΕΠ είναι η Σουηδία (7,2%), ακολουθούμενη από το Βέλγιο, την Εσθονία και τη Φινλανδία με ποσοστό 6,3% (σ.σ. είναι γνωστό άλλωστε ότι οι σκανδιναβικές χώρες δίνουν τεράστια σημασία στην εκπαίδευση), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά εμφανίζονται σε Ιρλανδία (2,8%), Ρουμανία (3,4%) και Ιταλία (3,9%).
Η Ελλάδα με ποσοστό 4% ακολουθεί την Ιταλία, καταγράφοντας το τέταρτο χαμηλότερο επίπεδο δαπανών στην Ένωση. Εξ αυτών, το 1,2% αφορούν την προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, το 1,2% τη δευτεροβάθμια και το 1,3% την τριτοβάθμια, ενώ το 0,1% διοχετεύεται σε συμπληρωματικές υπηρεσίες.
Αν τώρα υπολογίσουμε το ποσοστό των κρατικών δαπανών εκπαίδευσης ως προς τις συνολικές δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης (και όχι του ΑΕΠ), εκεί η Ελλάδα «πέφτει» στην προτελευταία θέση της ΕΕ, αφού μόλις το 8% της συνολικής δημόσιας δαπάνης αφορά την εκπαίδευση, με την ιταλική κυβέρνηση να είναι η μοναδική που δαπανά λιγότερο από τη δική μας στον τομέα (7,3%).
Οι χαμηλές δαπάνες εκπαίδευσης αντικατοπτρίζονται σε πολλαπλά επίπεδα: από τη μισθολογική στασιμότητα των εκπαιδευτικών μας και τις ελλείψεις σε υποδομές, μέχρι την αδυναμία εκσυγχρονισμού των ελληνικών σχολείων και πανεπιστημίων. Η σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο δεν είναι μόνο ζήτημα αριθμών, αλλά προϋπόθεση για την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης στην Ελλάδα και, τελικά, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής της χώρας.
[1] Eurostat. (2025, March 21). Government expenditure on education. Statistics Explained. Retrieved from: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Government_expenditure_on_education
