Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (Human Development Index – HDI) δημιουργήθηκε από το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ ως ένα εργαλείο που αποτυπώνει πιο ολιστικά την ευημερία μιας κοινωνίας. Συνδυάζει τρεις θεμελιώδεις διαστάσεις — το προσδόκιμο ζωής, το επίπεδο εκπαίδευσης (μέση και αναμενόμενη διάρκεια) και το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα — προκειμένου να αναδείξει όχι μόνο το οικονομικό μέγεθος μιας χώρας, αλλά και την πραγματική ποιότητα ζωής των πολιτών της.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατάταξη των χωρών στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης διακρίνει τέσσερις κατηγορίες:
- Πολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξη (Very High Human Development) – χώρες με HDI πάνω από 0.800, όπου ανήκουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές οικονομίες, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και ο Καναδάς.
- Υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξη (High Human Development) – χώρες με HDI μεταξύ 0.700 και 0.799, όπως η Κίνα, η Βραζιλία και το Μεξικό.
- Μέση ανθρώπινη ανάπτυξη (Medium Human Development) – χώρες με HDI μεταξύ 0.550 και 0.699, μεταξύ των οποίων βρίσκονται η Ινδία και η Νιγηρία.
- Χαμηλή ανθρώπινη ανάπτυξη (Low Human Development) – χώρες με HDI κάτω από 0.550, όπως το Αφγανιστάν και το Νότιο Σουδάν.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ [1], οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την καλύτερη επίδοση για το 2023 ήταν η Δανία (0.962 – 4η στον κόσμο), η Γερμανία και η Σουηδία (0.959 – μοιράζονται την 5η θέση), επιβεβαιώνοντας τη στενή σχέση μεταξύ κοινωνικού κράτους, σταθερής οικονομίας και υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης. Στον αντίποδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία (0.845 – μοιράζονται την 55η θέση) παραμένουν στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε., αντανακλώντας τις διαρθρωτικές προκλήσεις της Ανατολικής Ευρώπης.
Παράλληλα, η Ελλάδα βρέθηκε στην 34η θέση παγκοσμίως (HDI: 0.908) με προσδόκιμο ζωής 81.9 έτη, 20.8 αναμενόμενα έτη εκπαίδευσης (το υψηλότερο στην Ε.Ε.), μέση διάρκεια εκπαίδευσης 11.6 έτη και κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα 35.761 δολάρια (υπολογισμένα σε μονάδες αγοραστική δύναμης (PPP) – 2η χαμηλότερη επίδοση στην Ε.Ε.). Παρόλο που η χώρα μας υστερεί έναντι των πιο ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών οικονομιών, παραμένει σταθερά στην κατηγορία της πολύ υψηλής ανθρώπινης ανάπτυξης, ενώ έχει βελτιώσει ελαφρώς τη θέση της σε σχέση με το 2022.
Η συνολική εικόνα της Ελλάδας δείχνει μια μίξη θετικών τάσεων και επίμονων αδυναμιών. Το ανθρώπινο κεφάλαιο παραμένει το πιο ισχυρό συγκριτικό της πλεονέκτημα, ωστόσο η διατήρηση και ενίσχυση αυτής της θέσης απαιτεί συνεχή επένδυση σε εκπαίδευση, καινοτομία και κοινωνική συνοχή, ώστε η ανάπτυξη να μεταφράζεται σε ουσιαστική βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
[1] UNDP. (2025). Human Development Report 2025: A matter of choice: People and possibilities in the age of AI. New York. Retrieved from https://hdr.undp.org
