Η πιστοληπτική ικανότητα (credit rating) μιας οικονομίας εκφράζει τη δυνατότητά της να αποπληρώνει τα χρέη της. Για να γνωρίζουν οι αγορές, οι επενδυτές και οι διεθνείς οργανισμοί το πόσο αξιόπιστη είναι μια χώρα ως δανειολήπτης, υπάρχουν οι λεγόμενοι οίκοι αξιολόγησης, δηλαδή εταιρείες που εξειδικεύονται στο να εκτιμούν την πιστοληπτική ικανότητα ενός ωφειλέτη – είτε πρόκειται για κράτος, είτε για μια άλλη εταιρεία.
Οι 3 μεγαλύτεροι από αυτούς τους οίκους παγκοσμίως είναι: η Moody’s, η Standard & Poor’s (S&P) και η Fitch Ratings. Οι εταιρείες αυτές αναλύουν οικονομικά και πολιτικά δεδομένα μιας χώρας και της δίνουν έναν «βαθμό» που αντικατοπτρίζει το πόσο ασφαλές είναι να της δανείσει κανείς χρήματα. Οι βαθμολογίες των 3 μεγάλων οίκων λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη από τους επενδυτές, επηρεάζοντας άμεσα το πόσο εύκολα και με τι επιτόκιο μπορεί κάποιος να δανειστεί.
Επιπλέον, παρόλο που κάθε οίκος χρησιμοποιεί τη δική του κλίμακα αξιολόγησης, υπάρχει γενική αντιστοιχία μεταξύ τους. Οι αξιολογήσεις τους ξεκινούν από τις πολύ υψηλές βαθμολογίες AAA για τους οίκους S&P και Fitch, και αντίστοιχα Aaa για τη Moody’s, και φτάνουν μέχρι τις πολύ χαμηλές C και D, οι οποίες εκφράζουν πιθανή ή βέβαιη χρεοκοπία του οφειλέτη στο προσεχές μέλλον. Ο κύριος διαχωρισμός στην κατάταξη των βαθμών, όμως, γίνεται ανάμεσα σε 2 κατηγορίες:
- Την επενδυτική βαθμίδα (investment grade), που δείχνει χαμηλό έως μεσαίο ρίσκο, και
- Την κατηγορία σκουπιδιών (junk) ή αλλιώς κερδοσκοπική βαθμίδα (speculative grade), που δηλώνει αυξημένο ρίσκο.
Όπως μπορούμε να διακρίνουμε και στο διάγραμμα, η βαθμολογία BBB- της S&P είναι το “κατώφλι” της επενδυτικής βαθμίδας, που ισοδυναμεί με το BBB- του οίκου Fitch, και το Baa3 της Moody’s.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2009, η βαθμολογία της έπεσε κατακόρυφα και τα χρεόγραφά μας κατατάχθηκαν στην κατηγορία των σκουπιδιών, καθώς οι αγορές θεωρούσαν ότι υπήρχε υψηλός κίνδυνος να μην καταφέρουμε να αποπληρώσουμε τα δάνειά μας. Αποκορύφωμα της κρίσης αυτής αποτέλεσε η πλήρης αποκοπή της ελληνικής οικονομίας από τις διεθνείς αγορές την εποχή του 2ου μνημονίου, ενώ κάτι παρόμοιο (αλλά μικρότερης κλίμακας) πήγε να συμβεί και με το δημοψήφισμα του ΄15.
Ωστόσο, μετά από χρόνια δημοσιονομικής πειθαρχίας, μεταρρυθμίσεων, αλλά και σκληρής λιτότητας, η διεθνής αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας όχι μόνο έχει πάρει την ανιούσα, αλλά πλέον έχουμε ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα και από τους 3 μεγάλους οίκους. Σε αυτό συντέλεσε κυρίως η μεγάλη μείωση του ελληνικού χρέους την τελευταία 5ετία, που ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε κατά πάνω από 50 μονάδες. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας θεωρείται πλέον πιο αξιόπιστη, μπορεί να δανείζεται με καλύτερους όρους και να προσελκύει επενδύσεις. Τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο, μένει να το δούμε στην πράξη…
[1] World Government Bonds. (2025). Greece credit rating. Retrieved June 24, 2025, from www.worldgovernmentbonds.com
